تاریخچه چک برگشتی

از گذشته های دور تاکنون همواره موضوع چک های برگشتی به عنوان یکی از مسئله های حاشیه ای در شبکه های بانکی بوده است و بانک ها برای کاهش چک های برگشتی تدابیری را اندیشیده اند. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این راستا به عنوان مجری این فرآیند بخش نامه های جدیدی را صادر کرده است که در خصوص صدور چک اصلاحات قابل توجهی را درج نموده است تا تمامی سیستم های بانکی را در پیشبرد شرایط اقتصادی مطلوب تر به دور از اقتضائات حاکم بر صدور چک های برگشتی مجاب سازد. بر همین اساس اگر به روند چک های برگشتی از گذشته تاکنون نگاهی آماری بیندازیم؛ به خوبی متوجه این مسئله خواهیم شد که در گذشته که سیستم های بانکی طبق بخش نامه جدید بانک مرکزی ایران پیش نمی رفتند تا چقدر با چک های برگشتی مواجه می گشتیم. اما آیا هنوز هم روال کار به همین صورت است یا اینکه سامانه اعتبار سنجی و نیز بانک مرکزی ایران تاثیر خود را گذاشته اند؟ در ادامه بیشتر در این خصوص سخن به میان می آوریم. کمتر کسی است که رشد بی رویه چک های برگشتی را در گذشته نه چندان دور کتمان  سازد. اما راه جلوگیری کردن از آن چیست؟

سامانه اعتبارسنجی و بانک مرکزی راهکارهای جلوگیری از چک های برگشتی

سامانه اعتبار سنجی در چند سال اخیر توانسته اند تاثیر مستقیم و زیادی بر کاهش چک های برگشتی بگذارند. این (سامانه اعتبارسنجی با در نظر گرفتن تمامی چک های برگشتی در استعلام بانکی سبب شده اند که افراد حقیقی و حقوقی برای حفظ رتبه اعتباری خویش در سامانه اعتبار سنجی از صدور چک های برگشتی تا حد امکان دوری کنند). علاوه بر سامانه اعتبارسنجی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در چند سال گذشته تمهیداتی را در این باره در پیش گرفته است تا به این منظور مجلس شورای اسلامی با مشارکت دستگاه های ذی ربط بتوانند تغییرات گسترده و عمیقی را با در رویکرد کاهش تعداد چک های برگشتی و افزایش اعتبار چک اعمال کنند. به این ترتیب با توجه به شرایط کنونی اقتصادی کشور و نیز روند رو به رشد صدور چک های برگشتی، بانک مرکزی ایران توانسته است با اتخاذ تدابیری لازم و ضروری دست به اصلاح قانون صدور چک بزند و با در نظر گرفتن سازوکارهای لازم این مهم سرانجام به بار نشست و امروزه ما شاهد افت آماری چک های برگشتی نسبت به سال های گذشته هستیم.

مهمترین اصلاحات در بخش نامه جدید بانک مرکزی

بانک مرکزی ایران برای جلوگیری به عمل آوردن از صدور چک های برگشتی تمهیداتی را در نظر گرفته است و آن ها را در قانون صدور چک وارد ساخته است. از جمله مهمترین این اصلاحات اعمال سخت گیری های بیشتری است که نسبت به قانون های گذشته صادر شده است. به عنوان مثال در گذشته برای ارسال اطلاعات چک های برگشتی به سامانه 10 روز زمان می دادند ولی امروزه این 10 روز به طور کلی حذف شده و بانک ها باید بلافاصله رو به ارسال اطلاعات آورند. یکی دیگر از تغییراتی که در این بخشنامه ها اعمال شده است؛ اطلاعات چک های برگشتی در سابقه تمامی امضاء کنندگان می باشد که باعث لکه دار شدن شخصیت افراد حقیقی و حقوقی می شود. به همین علت تا حد امکان از صدور چک های برگشتی خودداری می کنند. حتی مهلت دو ساله برای واریز کسری چک توسط صادر کننده نیز به مدت یک سال کاهش یافته است که همه این موارد نشان دهنده اعمال سخت گیری های بیشتری بانک مرکزی نسبت به قبل می باشد. علاوه بر این مواردی که گفته شد؛ بانک مرکزی ایران بخش نامه های دیگری را نیز در نظر گرفته است که همه آن ها با هدف جلوگیری نمودن از صدور چک های برگشتی و کاهش شدید آن در چرخه اقتصادی است. امری که در سامانه اعتبارسنجی نیز مورد توجه و عنایت قرار گرفته است.